Παγκόσμιο μπλακ άουτ στο διαδίκτυο: Πώς ένας γιγαντιαίος ηλιακός παλμός θα «γύριζε» την ανθρωπότητα δεκαετίες πίσω

Το ίντερνετ έχει πάψει προ πολλού να είναι μια απλή ευκολία. Από τις τράπεζες και την ενέργεια, μέχρι την υγεία, τις μεταφορές και την άμυνα, σχεδόν κάθε κρίσιμη υποδομή του σύγχρονου κόσμου «πατά» πάνω στο διαδίκτυο. Γι’ αυτό και το ερώτημα «τι θα συνέβαινε αν το ίντερνετ κατέρρεε για πάντα;» δεν ανήκει πια στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας, αλλά σε ένα σενάριο που οι ειδικοί παίρνουν πολύ σοβαρά.

Αφορμή, η προειδοποίηση επιστημόνων για τις επιπτώσεις ενός εξαιρετικά ισχυρού ηλιακού παλμού (CME – Coronal Mass Ejection), ικανού να καταστρέψει δορυφόρους, ηλεκτρικά δίκτυα και συστήματα επικοινωνίας σε παγκόσμια κλίμακα. Μάλιστα, πρόσφατη ηλιακή έκρηξη προκάλεσε παρεμβολές σε ραδιοεπικοινωνίες στην Ευρώπη και την Αφρική, με τον ηλιακό φυσικό Dr. Ryan French να τη χαρακτηρίζει «σπάνιο φαινόμενο».

Από το 1942 έχουν καταγραφεί λιγότερες από 100 τέτοιες ισχυρές εκτοξεύσεις μάζας, όμως το ιστορικό «Γεγονός Carrington» του 1859 έδειξε τι μπορεί να συμβεί: η ηλεκτρική δραστηριότητα ήταν τόσο έντονη που τηλεγραφικές γραμμές… έπιασαν φωτιά.

Οι ειδικοί επιχειρούν να περιγράψουν, βήμα προς βήμα, πώς θα εξελισσόταν ένα παγκόσμιο μπλακ άουτ του διαδικτύου.

Ημέρα πρώτη – 3 μ.μ.: Οι δορυφόροι «σβήνουν», οι συσκευές καίγονται
Στο πρώτο κύμα ενός γιγαντιαίου ηλιακού παλμού, χιλιάδες δορυφόροι τίθενται εκτός λειτουργίας. Συστήματα GPS, δορυφορική τηλεόραση, τηλεφωνία και κρίσιμες υπηρεσίες παρακολούθησης παύουν να λειτουργούν σχεδόν ταυτόχρονα.

Στο έδαφος, ηλεκτρικές υπερεντάσεις διαπερνούν τα δίκτυα, καίγοντας κυκλώματα. Συσκευές που είναι στην πρίζα – τηλεοράσεις, υπολογιστές, routers – παθαίνουν βλάβες ή ακόμη και παίρνουν φωτιά. Φανάρια μένουν εκτός, και σε μεγάλες πόλεις ξεσπούν τροχαία ατυχήματα σε διασταυρώσεις χωρίς σήμανση.

Ακόμη και ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός θα μπορούσε να χάσει κρίσιμα ηλεκτρονικά συστήματα, δημιουργώντας επιπλέον ανησυχία για την ασφάλεια των αστροναυτών.

Ημέρα πρώτη – 5 μ.μ.: Επικοινωνία μηδέν, χάος στους δρόμους
Οι φωτιές από καμένα κυκλώματα συνεχίζουν να εκδηλώνονται, ενώ η έλλειψη επικοινωνίας δυσκολεύει το έργο των σωστικών συνεργείων. Πυροσβεστική, αστυνομία και ασθενοφόρα δυσκολεύονται να συντονιστούν χωρίς αξιόπιστα δίκτυα.

Κάποιες περιοχές του πλανήτη γλιτώνουν το πρώτο «κύμα» – για παράδειγμα η Ασία, αν η Γη την κρίσιμη ώρα «κοιτάζει» την αντίθετη πλευρά του Ήλιου. Άλλες χώρες, όπως η Ρωσία, θα μπορούσαν να βασιστούν σε πιο κλειστά εσωτερικά δίκτυα, όπως το RusNet, για να κρατήσουν ένα στοιχειώδες επίπεδο επικοινωνίας.

Ημέρα δεύτερη – 6 π.μ.: Ο στρατός αναλαμβάνει την επικοινωνία
Μετά από μια χαοτική νύχτα, οι κυβερνήσεις επιστρατεύουν τον στρατό για να αποκαταστήσουν κάποιο είδος δικτύου. Στήνονται στρατιωτικά συστήματα επικοινωνίας, με πεδία τηλεφώνων και ασυρμάτων, ενώ το σήμα Μορς επιστρέφει ως βασικό μέσο αποστολής σύντομων μηνυμάτων.

Η αστυνομία βγαίνει μαζικά στους δρόμους για να αποτρέψει λεηλασίες σε καταστήματα και αποθήκες τροφίμων. Τα νοσοκομεία λειτουργούν με γεννήτριες, έχοντας να αντιμετωπίσουν εκατοντάδες περιστατικά από ηλεκτρικές πυρκαγιές, ατυχήματα και ανθρώπους που εξαρτώνται από ηλεκτρονικά ιατρικά μηχανήματα.

Ημέρα δεύτερη – 9 π.μ.: Το «εύθραυστο» ίντερνετ πρέπει να ξαναχτιστεί
Ο καθηγητής Άλαν Γούντγουορντ από το Πανεπιστήμιο του Surrey επισημαίνει ότι το διαδίκτυο στηρίζεται σε «εύθραυστα θεμέλια»: δρομολογητές, data centers και κρίσιμους «κόμβους» που, αν πέσουν, κόβουν ολόκληρες ηπείρους από την παγκόσμια κίνηση δεδομένων.

Η επαναφορά της ενέργειας σε στρατηγικά σημεία, όπως το London Internet Exchange, θεωρείται ζωτικής σημασίας για οποιαδήποτε προσπάθεια επανεκκίνησης του δικτύου. Όμως με μεγάλα data centers – κυρίως στις ΗΠΑ – να έχουν καταστραφεί, η αναβίωση του παγκόσμιου ίντερνετ γίνεται τιτάνιο έργο.

Ημέρα δεύτερη – 3 μ.μ.: Επιστροφή σε μια «μεσαιωνική» καθημερινότητα
Με την ψηφιακή υποδομή διαλυμένη, πολλές χώρες θα αναγκαστούν να λειτουργήσουν σαν να γύρισαν δεκαετίες, αν όχι αιώνες πίσω. Στη Βρετανία, για παράδειγμα, το σενάριο μιλά για μια κοινωνία όπου:

Οι πόροι μοιράζονται σε επίπεδο γειτονιάς
Όσοι διαθέτουν γεννήτριες γίνονται κέντρα φωτός και θέρμανσης
Ηλικιωμένοι που μεγάλωσαν χωρίς τεχνολογία προσαρμόζονται ευκολότερα
Νέοι και μεσήλικες δυσκολεύονται να λειτουργήσουν χωρίς smartphones, online τράπεζες και κοινωνικά δίκτυα
Με τις κάμερες τροχαίας εκτός λειτουργίας, οι δρόμοι γεμίζουν κλεμμένα οχήματα, καθώς η αστυνόμευση βασίζεται πλέον μόνο στη φυσική παρουσία αστυνομικών.

Δύο μήνες μετά: Χάκερ, κυβερνοεκβιασμοί και νέες επιδημίες
Όταν αρχίζει σιγά σιγά να στήνεται μια νέα, πρόχειρη ψηφιακή υποδομή, ανοίγει ένας άλλος εφιάλτης: η ασφάλεια. Ανεπαρκώς προστατευμένα συστήματα γίνονται εύκολος στόχος για χάκερ που βρίσκουν «παράδεισο» σε κυβερνοεπιθέσεις και εκβιασμούς κυβερνήσεων και οργανισμών.

Κράτη με πιο οργανωμένες δομές στον κυβερνοχώρο, όπως η Ρωσία, θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν την αδυναμία της Δύσης, εξαπολύοντας κύματα ψηφιακών επιθέσεων.

Την ίδια ώρα, οι επιπτώσεις στη δημόσια υγεία είναι δραματικές:
η έλλειψη καθαρού νερού και οι βλάβες σε δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης ευνοούν την εμφάνιση επικίνδυνων ασθενειών, όπως η χολέρα. Ο συνδυασμός ανεπαρκών υποδομών, κρύου και έλλειψης θέρμανσης δημιουργεί ένα εκρηκτικό μείγμα για τις ευάλωτες ομάδες.

Μήνυμα των ειδικών: Όχι πανικός, αλλά σοβαρή προετοιμασία
Οι επιστήμονες δεν υποστηρίζουν ότι ένα τέτοιο σενάριο είναι βέβαιο ή άμεσο. Τονίζουν όμως ότι οι κοινωνίες και τα κράτη πρέπει:

Να θωρακίσουν καλύτερα τα ηλεκτρικά και τηλεπικοινωνιακά δίκτυα
Να επενδύσουν σε εφεδρικά συστήματα και σχέδια έκτακτης ανάγκης
Να εκπαιδεύσουν πολίτες και υπηρεσίες για λειτουργία σε συνθήκες παρατεταμένης ψηφιακής «σιγής»
Σε έναν κόσμο που εξαρτάται σχεδόν απόλυτα από την τεχνολογία, το ερώτημα δεν είναι μόνο αν μπορεί να «πέσει» το ίντερνετ, αλλά πόσο έτοιμοι είμαστε – ως άτομα και ως κοινωνία – να σταθούμε όρθιοι αν, έστω και προσωρινά, το ψηφιακό χαλί τραβηχτεί κάτω από τα πόδια μας.