Δασμοί: Τι πραγματικά επιδιώκει ο Τραμπ - Τι θα του στοιχίσει για να το πετύχει

Το όπλο των δασμών χρησιμοποιεί ο Αμερικανός πρόεδρος όμως κανείς δεν ξέρει με βεβαιότητα πού πραγματικά αποσκοπεί ο Τραμπ. Το 2024 δήλωνε: «Για μένα η πιο όμορφη λέξη στο λεξικό είναι ‘δασμός’. Είναι η αγαπημένη μου λέξη», και φρόντισε να αποδείξει ότι δεν αστειεύεται.

Όλοι προειδοποιούν πως οι συνέπειες θα είναι σκληρές όχι μόνο για τους εμπορικούς συμμάχους, αλλά και για την ίδια την αμερικανική οικονομία και τα νοικοκυριά της. Ωστόσο ο Ντόναλντ Τραμπ πιστεύει βαθύτατα πως οι άδικες πρακτικές των άλλων χωρών, που «εξαπατούν» και «βιάζουν» επί χρόνια τις ΗΠΑ ευθύνονται για την αποβιομηχάνισή τους. Και γιατί τον έχουν πείσει πως έτσι θα επιστρέψουν εργοστάσια και θέσεις εργασίας σε αμερικανικό έδαφος.

Αυτή είναι και η επίσημη επιδίωξη του. Σύμφωνα με τον Dr James Scott του King’s College London, είναι εξαιρετικά δύσκολο να πει κανείς με βεβαιότητα που αποσκοπούν οι ΗΠΑ.  Οι δασμοί ανακοινώνονται, μετά αναβάλλονται, μετά επιβάλλονται, μετά ακυρώνονται εν μέρει, μετά αυξάνονται ως αντίποινα σε αντίποινα άλλων χωρών, και ούτω καθεξής, δημιουργώντας ένα ατελείωτο χάος αντικρουόμενων μηνυμάτων και αταξίας.

Αναδύεται λοιπόν το ερώτημα: Τι από τα παρακάτω είναι το τσουνάμι δασμών;

στρατηγική – δηλαδή ένα σκόπιμο χάος για να εξαναγκάσει τους εμπορικούς εταίρους να κάνουν παραχωρήσεις, φοβούμενοι τι θα ακολουθήσει από έναν πρόεδρο που χτίζει επιμελώς τη φήμη του ως απρόβλεπτος, ή

απλώς χάος χωρίς καμία πραγματική στρατηγική, μια πολιτική που διαμορφώνεται βιαστικά από έναν πρόεδρο που δεν γνωρίζει πολλά και δεν ενδιαφέρεται για τις πολυπλοκότητες της εμπορικής πολιτικής;

Είτε ισχύει το πρώτο είτε το δεύτερο, το δεδομένο είναι πως ο Αμερικανός πρόεδρος έχει πουλήσει ένα συγκεκριμένο αφήγημα στους ψηφοφόρους του. Η Κίνα, η Ε.Ε., η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και δεκάδες άλλες χώρες μας «κλέβουν» και καταστρέφουν τη μεταποίηση και τις θέσεις εργασίας μας. Και εγώ τώρα, θα τους κάνω να πληρώσουν.

Η μακροοικονομία μας λέει ότι το εμπορικό έλλειμμα προκαλείται από την ανισορροπία μεταξύ αποταμίευσης και επενδύσεων, καθώς και από τη διαφορά μεταξύ κρατικών δαπανών και φορολογικών εσόδων – δηλαδή από το δημοσιονομικό ισοζύγιο. Οι ΗΠΑ έχουν εμπορικό έλλειμμα επειδή έχουν τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα – αυτή τη στιγμή γύρω στο 5,5% του ΑΕΠ, πολύ υψηλότερο από άλλες πλούσιες χώρες. Αν ο Τραμπ ήθελε πραγματικά να εξισορροπήσει το εμπόριο των ΗΠΑ, θα έπρεπε να ασχοληθεί πρωτίστως με αυτό το ζήτημα. Οι δασμοί από μόνοι τους μπορεί να αλλάξουν το διμερές εμπόριο με την Κίνα ή την Ε.Ε., αλλά όπως συνέβη και στην πρώτη του θητεία – το εμπόριο απλώς θα μετατοπιστεί αλλού, αφήνοντας το συνολικό εμπορικό έλλειμμα αμετάβλητο, καθώς η ρίζα της αιτία – το δημοσιονομικό έλλειμμα – παραμένει.

Οι παρενέργειες της παγκοσμιοποίησης

Το ερώτημα των θέσεων εργασίας στη μεταποίηση είναι πιο περίπλοκο, εξηγεί ο Dr James Scott. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η εποχή της παγκοσμιοποίησης από το 1980, ενώ έβγαλε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους στον αναπτυσσόμενο κόσμο από τη φτώχεια, στον ανεπτυγμένο κόσμο έβλαψε τους ανειδίκευτους εργαζόμενους. Μεταξύ εκείνων χωρίς πανεπιστημιακοί μόρφωση οι μισθοί μειώθηκαν κατά περίπου 20% μεταξύ 1980 και 2016 σε πραγματικούς όρους.

Η «χρυσή εποχή του καπιταλισμού», από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έως το 1973, όπου το βιοτικό επίπεδο αυξανόταν σε όλο το εισοδηματικό φάσμα, έδωσε τη θέση της σε έναν κόσμο αυξανόμενης ανισότητας, μισθολογικής συρρίκνωσης για τους χαμηλόμισθους και ολοένα μεγαλύτερης επισφάλειας στην εργασία. Ο Τραμπ κατάφερε να εκμεταλλευτεί τη δυσαρέσκεια και την οργή που προκάλεσαν αυτές οι αλλαγές, προωθώντας μια ρητορική που τον βοήθησε να κερδίσει την προεδρία δύο φορές.

Η μεταφορά παραγωγής στις ΗΠΑ

Οι πολυεθνικές εταιρείες ήδη εδώ και μήνες, περιμένοντας τους δασμούς, διαφοροποιούν την παραγωγή τους. Πολλές πρόσθεσαν παραγωγικές βάσεις εκτός Κίνας ώστε να διατηρήσουν τη λειτουργία τους ομαλή σε περίπτωση διαταραχών από καθυστερήσεις στη ναυτιλία, φυσικές καταστροφές, οικονομικές κυρώσεις ή συγκρούσεις. Η Apple, για παράδειγμα, ξεκίνησε να κατασκευάζει κάποια iPhone στην Ινδία.

Την ίδια στιγμή, οι κινεζικές εταιρείες έχουν αναπτύξει τις δικές τους υπερπόντιες παραγωγικές εγκαταστάσεις, εν μέρει για να ξεφύγουν από τον σκληρό ανταγωνισμό της εγχώριας αγοράς τους, αλλά και για να συνεχίσουν να εξυπηρετούν πολυεθνικούς πελάτες και να παρακάμπτουν τους αμερικανικούς δασμούς στις κινεζικές εισαγωγές.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι η στρατηγική του Τραμπ έχει κάποιο αποτέλεσμα. Περίπου οι μισές γερμανικές εταιρείες του μηχανολογικού κλάδου επιθυμούν να αυξήσουν τις επενδύσεις τους στις ΗΠΑ, τόσο λόγω των δασμών όσο και λόγω του μεγέθους της αγοράς, σύμφωνα με έρευνα του Νοεμβρίου από τη γερμανική ένωση VDMA. Τα περισσότερα μέλη της «βλέπουν τις ΗΠΑ ως μια ευκαιρία ανάπτυξης», δήλωσε ο Άντριου Αντέαρ, αξιωματούχος της VDMA.

Ο γερμανικός κολοσσός μηχανολογίας Siemens ανακοίνωσε τον περασμένο μήνα ότι θα αυξήσει κατά 10 δισεκατομμύρια δολάρια τις επενδύσεις του στις ΗΠΑ, την μεγαλύτερη αγορά του. Αυτό περιλαμβάνει νέες παραγωγικές εγκαταστάσεις ηλεκτρικών προϊόντων στο Φορτ Γουόρθ του Τέξας και στην Πομόνα της Καλιφόρνια, δημιουργώντας περισσότερες από 900 εξειδικευμένες θέσεις εργασίας στη βιομηχανία.

Η TSMC – η εταιρεία ημιαγωγών της Ταϊβάν που «κινεί» την παγκόσμια οικονομία – ανακοίνωσε τον περασμένο μήνα ότι σχεδιάζει να επενδύσει τουλάχιστον 100 δισεκατομμύρια δολάρια επιπλέον σε εργοστάσια κατασκευής ημιαγωγών στις ΗΠΑ τα επόμενα χρόνια. Την Τετάρτη, ο Τραμπ δήλωσε ότι η Ταϊβάν θα έρθει αντιμέτωπη με δασμούς 32%, αλλά θα υπάρχει μία εξαίρεση: οι ημιαγωγοί.

«Πρέπει να μπορούμε να κατασκευάζουμε τα τσιπ και τους ημιαγωγούς που χρειαζόμαστε εδώ, σε αμερικανικά εργοστάσια με αμερικανική τεχνογνωσία και αμερικανική εργασία, και αυτό ακριβώς κάνουμε», είπε ο Τραμπ ανακοινώνοντας τη συμφωνία δίπλα στον διευθύνοντα σύμβουλο της TSMC, C.C. Wei, στον Λευκό Οίκο. Οι ταϊβανέζικες εταιρείες ηλεκτρονικών Foxconn, Compal και Inventec δήλωσαν επίσης ότι αναζητούν νέες επενδύσεις στο Τέξας, προκειμένου να εξασφαλίσουν γη για τη δημιουργία εργοστασίων παραγωγής AI-servers, που θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν σε κλίμακα τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις τους στο Μεξικό.

Αλλά τίποτα δεν είναι εύκολο

Η μεταποίηση ωστόσο σήμερα είναι απλωμένη σε δεκάδες χώρες, που συγκροτούν την παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού. Ορισμένοι κολοσσοί που έχουν ήδη παρουσία στις ΗΠΑ ίσως να έχουν την πολυτέλεια να αυξήσουν τις επενδύσεις τους, να ανοίξουν νέα εργοστάσια σε αμερικανικό έδαφος. Για άλλους αυτό είναι ένα εξαιρετικά ακριβό «σπορ». Οπότε τα τείχη που ορθώνει ο Τραμπ δύσκολα θα σημάνουν μία νέα εποχή άνθισης της αμερικανικής μεταποίησης ικανή να αντισταθμίσει τη ζημιά.

Το Κέντρο Οικονομικής Πολιτικής και Έρευνας (Center for Economic Policy and Research) έχει κάνει έναν πρόχειρο υπολογισμό, που αποτελεί ένα χρήσιμο μέτρο σύγκρισης. Εάν ο Τραμπ κατάφερνε να εξισορροπήσει το εμπορικό ισοζύγιο των ΗΠΑ αποκλειστικά μέσω της επέκτασης της μεταποιητικής παραγωγής, θα χρειαζόταν να αυξήσει την παραγωγή κατά περίπου 906 δισεκατομμύρια δολάρια. Αυτό αντιστοιχεί σε αύξηση 12,6% της τρέχουσας μεταποιητικής παραγωγής.

Δεδομένου ότι περίπου 12,8 εκατομμύρια εργαζόμενοι απασχολούνται αυτή τη στιγμή στη μεταποίηση, μια αύξηση 12,6% θα οδηγούσε σε μόλις 1,6 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας. Αν και αυτό μπορεί να ακούγεται σημαντικό, αντιστοιχεί μόλις στο 1,0% της συνολικής μη αγροτικής απασχόλησης στις ΗΠΑ.

Η πολιτική του Τραμπ «ανατινάζει την παγκόσμια εμπορική τάξη που οι ίδιες οι ΗΠΑ δημιούργησαν και ανοίγει την πόρτα σε μια νέα αβέβαιη εποχή», σχολιάζει η WSJ. Πρόκειται για ένα ριψοκίνδυνο στοίχημα, που πολλοί πιστεύουν ότι θα έχει ως άμεση συνέπεια ένα στασιμοπληθωριστικό σοκ. Ύφεση, πληθωρισμός άνω του 4%, διπλασιασμός της ανεργίας περιμένουν την αμερικανική οικονομία στο άμεσο μέλλον, εκτιμούν αναλυτές. Η «χρυσή εποχή» που ευαγγελίζεται ο Αμερικανός πρόεδρος αν τελικά έρθει, θα βγει μέσα από πολύ πόνο.

Πηγή: naftemporiki.gr