Αναγόρευση Μαρίας Τελαλιάν σε επίτιμο διδάκτορα του ΑΠΘ - Ομιλία Υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη

 Σε επίτιμη διδάκτορα της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης αναγορεύτηκε η διευθύντρια του Γραφείου Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), Μαρία Τελαλιάν, παρουσία του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη, μελών της κυβέρνησης και πρώην υπουργών, στην αίθουσα Τελετών του ΑΠΘ.

Ομιλία Υπουργού Γιώργου Γεραπετρίτη

Εξοχότατες Πρυτανικές Αρχές,

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Αγαπητοί φίλοι,

Έχω ζητήσει ειδικώς από το γραφείο μου να μην ομιλώ μετά τον Βαγγέλη Βενιζέλο, πλην για κάποιο περίεργο λόγο συμβαίνει διαρκώς το τελευταίο διάστημα, κύριε καθηγητά. Ο λόγος είναι προφανής, δεν χρειάζεται να σας το επισημάνω. Και γι’ αυτό το λόγο όταν ενημερώνομαι ότι μιλώ μετά τον κύριο Βενιζέλο, δεν ετοιμάζω ποτέ ομιλία.

Οπότε θα ακούσετε δια ζώσης τη δική μου εμπειρία με την κυρία Τελαλιάν. Εγώ είχα μία αγαθή τύχη. Η αγαθή τύχη ήταν να αφυπηρετεί η κυρία Μάνια Τελαλιάν, ενόσω βρισκόμουν υπό την ιδιότητά μου ως Υπουργού Επικρατείας στο Μέγαρο Μαξίμου. Και με την αφυπηρέτησή της, ο Πρωθυπουργός επέλεξε να την αναβαθμίσει σε προσωπική του σύμβουλο και να έχω την ευκαιρία να έχω το ιδανικό φροντιστήριο διεθνούς πολιτικής, διεθνούς διπλωματίας και διεθνούς δικαίου που θα μπορούσε κάποιος να έχει, ακόμη και αν δεν γνώριζε τα μελλούμενα. Και αυτή η σπουδαία εμπειρία, την οποία μου μετέφερε η κυρία Τελαλιάν, είναι σήμερα ένα πραγματικά σπουδαίο για εμένα κεφάλαιο, το οποίο και αξιοποιώ καθημερινά. Και θέλω βαθιά να σας ευχαριστήσω και να σας πω πόσο πολύ σας ευγνωμονώ για αυτό.

Η κυρία Τελαλιάν βρίσκεται κάθε μέρα στο Υπουργείο Εξωτερικών. Βρίσκεται είτε φύσει είτε διανοία. Και η αλήθεια είναι ότι τόσες φορές που έχουμε μιλήσει τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, τόσες ώρες που έχουμε αναλώσει μαζί συζητώντας για τα θέματα του εφαρμοσμένου διεθνούς δικαίου, νομίζω ότι αυτό μαρτυρά κάτι. Και φαντάζομαι και η κυρία Τελαλιάν δεν θα αισθάνεται ωραία να έχει ένα νομικό δίπλα της, ο οποίος νομίζει ότι γνωρίζει και διεθνές δίκαιο, εκτός από την εγκύκλια γνώση, την οποία έχει αναλάβει. Συνήθως έχουμε τις δικές μας διαφωνίες. Βγαίνοντας από την αίθουσα, γνωρίζουμε όλοι ποιος επικράτησε.

Θέλω να πω ότι το διδακτορικό, το οποίο αναλαμβάνει σήμερα, την τιμή της επίτιμης διδακτορίας, θα μπορούσε να την αναλάβει και φυσικά απλώς συγκεντρώνοντας τα άτυπα σημειώματα που μου έχει στείλει ενάμιση χρόνο, τα οποία είναι χιλιάδες σελίδες και τα οποία έχω να σας πω ότι είναι μεταξύ τους τόσο πολύ συνδεδεμένα και νοηματικά άρρηκτα, έτσι ώστε να μπορούν πολύ άνετα να αποτελέσουν μία διδακτορική διατριβή. Και σίγουρα είμαι πεπεισμένος ότι θα αποτελούσαν και ένα τρομακτικό αρχειακό υλικό. Ευτυχώς, είναι μόνον προς χρήση της πολιτικής ηγεσίας με την Υφυπουργό, την κυρία Παπαδοπούλου, η οποία επίσης έχει καταστεί δικός μου φροντιστής το τελευταίο διάστημα. Έχουμε τη μεγάλη τύχη να αξιοποιούμε αυτά τα σπουδαία κείμενα της κυρίας Τελαλιάν.

Θέλω μόνο να σας αναφέρω το πώς προέκυψε η κυρία Τελαλιάν στη θέση της Προϊσταμένης του Γραφείου Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΑΣΕ. Ο ΟΑΣΕ, όπως σωστά παρατήρησε ο καθηγητής, ο κύριος Βενιζέλος, στην πραγματικότητα είχε περιέλθει σε ύπνωση. Ο λόγος που είχε περιέλθει σε ύπνωση ήταν ο τρόπος με τον οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις για τη συγκρότηση των οργάνων, όπου θα πρέπει τα 57 συμμετέχοντα κράτη του ΟΑΣΕ να συμφωνήσουν, μη διακόπτοντας τη διαδικασία, η οποία είναι πρόταση της Προεδρίας. Αυτό είναι όχι απλώς ένα τιτάνιο έργο, είναι πραγματικά μια αδύνατη αποστολή υπό τις συνθήκες. Και για το λόγο αυτό επί πολλά χρόνια δεν μπορούσαν να συγκροτηθούν τα όργανα του ΟΑΣΕ. Και αυτό έχει μια πολύ μεγάλη σημασία, για τον απλούστατο λόγο ότι ο ΟΑΣΕ είναι ο μόνος Οργανισμός, ο οποίος αφορά στην πραγματικότητα την ασφάλεια όχι μόνο της υπό στενή έννοια Ευρώπης, αλλά την ασφάλεια της Δύσης και του κόσμου ολόκληρου. Ιδιαιτέρως τώρα.

Η κυρία Τελαλιάν ήταν η μόνη και το λέω μετά λόγου γνώσεως, η οποία θα μπορούσε να συναιρέσει 57 κράτη, μεταξύ των οποίων υπήρχαν κράτη με διαφορές δομικού χαρακτήρα. Την υπερψήφισε η Ρωσία με την Ουκρανία, την υπερψήφισε η Αρμενία με το Αζερμπαϊτζάν, την υπερψήφισε η Κύπρος και η Τουρκία. Νομίζω ότι αυτό από μόνο του είναι ένα αυταπόδεικτο γεγονός για την αξία, την αναγνώριση, αλλά πάνω από όλα για το θετικό πρόσημο, το οποίο έχει, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στη διεθνή σκηνή.

Θα μείνω μόνο σε δύο χαρακτηριστικά της κυρίας Τελαλιάν, της τιμώμενης σήμερα και δεν θα σας κουράσω περισσότερο. Το πρώτο χαρακτηριστικό είναι ότι είναι μία ενεργή νομικός. Θέλοντας και μη. Μην περιμένεις να ζητήσεις την γνώμη της. Η γνώμη της θα έρθει από μόνη της όταν πρέπει και για αυτό το λόγο όταν χτυπάει το τηλέφωνο και είναι η κυρία Τελαλιάν γνωρίζεις ότι κάτι δεν πάει καλά, αλλά ότι κάτι θα φτιάξει με την βοήθεια της κυρίας Τελαλιάν και το έχει πράξει πολλές φορές με θάρρος και αυτό την έχει οδηγήσει ενίοτε ακόμη-ακόμη και στο να βρεθεί σε εντάσεις. Όμως πάντοτε αυτό δημιούργησε υπεραξία για την ελληνική διπλωματία. Το δεύτερο χαρακτηριστικό της είναι ότι πρόκειται για δημιουργική νομικό. Δεν είναι η νομικός εκείνη, η οποία θα εμφορείται από ένα δόγμα, το οποίο, στη βάση μιας διαβουλευτικής προσέγγισης, δεν θα μπορέσει ποτέ να εξελιχθεί.

Έχει ισχυρή άποψη για το διεθνές δίκαιο, όπως οφείλει να έχει οποιοσδήποτε έχει βαθιά γνώση του φαινομένου, αλλά από την άλλη πλευρά έχει και μία γνώση, η οποία είναι βαθύτατα δημιουργική. Μπορεί να εξελίσσεται, μπορεί να εντάσσεται στο πεδίο και γι’ αυτό τον λόγο έχει μία επιπλέον πρόσθετη αξία. Και σήμερα αυτή η δημιουργική γνώση είναι πολύ περισσότερο αναγκαία από ποτέ. Γιατί πράγματι, όπως ειπώθηκε, σήμερα βρισκόμαστε σε μία εποχή πολλαπλών κρίσεων, οι οποίες κρίσεις ξεκίνησαν από μία εγγενή υποβάθμιση της διεθνούς αρχιτεκτονικής ασφαλείας, η οποία οδήγησε σε μία σχεδόν παράλυση των διεθνών οργανισμών και σήμερα σε μία αμφισβήτηση συνολικά του διεθνούς δικαίου.

Θα μπορούσε, κύριε καθηγητά, να ισχύει και η αντίθετη διαδρομή. Το διεθνές δίκαιο, το οποίο είχε τα εγγενή προβλήματα σε ό,τι αφορά την εφαρμογή του, την εφαρμογή του με έναν τρόπο, ο οποίος θα είναι ισόρροπος, δομημένος και στηριγμένος σε κανόνες και όχι μόνο στο δόγμα του ισχυρού. Αυτή όμως η κατάσταση, η οποία διαμορφώνεται σήμερα, απαιτεί νομικούς με τη διάνοια, το πνεύμα, τη γνώση της κυρίας Τελαλιάν.

Θέλω να κλείσω λέγοντας ότι σήμερα αισθάνομαι και μία μικρή ζήλια, να το πω και αυτό, διότι η κυρία Τελαλιάν καθίσταται μέρος της ακαδημαϊκής κοινότητας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και όχι του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου της Αθήνας, από όπου ξεκίνησε την σπουδαία διαδρομή της. Προφανώς θα έπρεπε να είχαμε προλάβει. Αλλά υπάρχει και μία δομική διαφορά. Διότι το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης είναι πάντοτε πολύ πιο αυστηρό στη θεωρία. Το έλεγα πάντοτε. Και για αυτό άλλωστε νομίζω εν τέλει ο συνειρμός παραπέμπει στον Αριστοτέλη. Όπως ξέρετε, ο Αριστοτέλης έλεγε ότι η γνώση καθίσταται ωφέλιμη μόνο όταν δεν είναι χρήσιμη. Νομίζω ότι σε αυτή τη συγκυρία η χρήσιμη, ωφέλιμη, η πραγματική, η εφαρμοσμένη γνώση του διεθνούς δικαίου της κύριας Τελαλιάν θα βοηθήσει τη χώρα, θα βοηθήσει την Ευρώπη να μπορέσει να βγει από αυτό το αδιέξοδο, στο οποίο έχει περιέλθει και να επανέλθουμε σε ένα περιβάλλον διεθνούς δικαίου στηριγμένο σε αρχές και κανόνες.

Είναι σήμερα για εσάς, κυρία Τελαλιάν μια μέρα όχι μόνο τιμής αλλά και δικαίωσης. Στο Υπουργείο Εξωτερικών και στο πρόσωπό σας τιμώνται όλοι οι δημόσιοι λειτουργοί, οι οποίοι εμφορούνται από αυτό το αίσθημα φιλοπατρίας, εργατικότητας και πίστης στο έργο τους.

Ευχαριστώ πολύ.