Ευρωπαϊκη Ολοκλήρωση ή επιστροφή στα έθνη -κράτη;

Τι μας δείχνουν οι εξελίξεις στην Ευρώπη και Αμερική μετά το πρώτο κύμα της πανδημίας;

Ο Μάιος και Ιούνιος του 2020 στην Αμερική, θυμίζει κάτι από τον Μάιο του 68 στη Γαλλία. Ένα μεγάλο κίνημα αμφισβήτησης που διαρκώς διογκώνεται και γίνεται ακόμη πιο ριζοσπαστικό καθώς ωθείται από ένα τεράστιο κύμα ανεργίας. Και είναι πρόδηλο ότι το κύμα ανεργίας φέρνει πίσω του ένα κύμα δημόσιου και ιδιωτικού χρέους. Ολόκληρο το πολιτικοικονομικό σύστημα σε σχέση με την πανδημία πιάστηκε απροετοίμαστο καθώς, δεν μπόρεσε να αντέξει την lockdown πάνω από δυο μήνες.
Στην Αμερική η πανδημία του κοροναϊού ως γνωστό στοίχισε τη ζωή σε πάνω από 100.000 ανθρώπους και έφερε άλλους 40.000.000 στο ταμείο ανεργίας. Παρά την εξαγγελία του Τράμπ για 3τρίς ώστε να αντιμετωπιστεί η κρίση, το έλλειμμα του κοινωνικού κράτους σε αντίθεση με την Ευρώπη είναι κραυγαλέο. Δεν υπάρχουν για όλους οι αναγκαίες υποδομές στην υγεία και κοινωνικής ασφάλισης κι αυτό δεν κτίζεται από τη μια μέρα στην άλλη. Οι συνέπειες θα είναι μεγαλύτερες από την Ευρώπη.
Δεν είναι τυχαίο ότι το σύνθημα «Εat The Rich», φάτε τους πλούσιους δηλαδή, ένα σύνθημα που είχε επανέλθει στην επικαιρότητα με την πανδημία του κοροναϊού, τραγουδήθηκε αυτές τις μέρες από τους χιλιάδες Αμερικανούς μαζί με το «I can't breathe». Η δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ απλά ξεγύμνωσε την άσχημη πραγματικότητα.
Αποκαλύπτεται έτσι ότι το αμερικάνικο όνειρο είναι θεμελιωμένο σε δεκαετίες ανισότητας και αδικίας, σε μία χώρα όπου το 1% των πιο πλούσιων έχουν τόσο εισόδημα όσο τα 100 φτωχότερα εκατομμύρια, όπου οι φτωχοί μένουν σε γκέτο και τροχόσπιτα, όπου οι Αφροαμερικανοί συγκαταλέγονται στο 60% των θυμάτων του κοροναϊού και στο 50% του ποσοστού των φυλακισμένων των ΗΠΑ.

Έτσι στην Αμερική το έλλειμμα του κοινωνικού κράτους και του συστήματος υγείας και κοινωνικής ασφάλισης για όλους με την κινητοποίηση της κοινωνίας στους δρόμους τίθεται επιτακτικά για πρώτη φορά σε όλη της την έκταση. Η ταύτιση του καπιταλισμού με την δημοκρατία πλέον αμφισβητείται από τις ίδιες τις εξελίξεις.
Στην Ευρώπη όπου υπάρχει ακόμη το κοινωνικό κράτος και ευτυχώς δεν κατεδαφίστηκε από την επέλαση του νεοφιλελευθερισμού -μονεταρισμού, η κρίση αντιμετωπίζεται με πιο υπεύθυνο τρόπο. Η πολιτική της αλληλεγγύης μολονότι εκφράστηκε καθυστερημένα επικράτησε. Από το κοινό πακέτο της Ε.Ε των 750 δίς οι Χώρες οι οποίες επλήγησαν περισσότερο θα ενισχυθούν ανάλογα με τις ανάγκες τους. Οι ισχυρές θα συμβάλλουν περισσότερο. Αυτή η εξέλιξη ήταν μια διάψευση στους Ευρωσκεπτικιστές που έβλεπαν μέσα από αυτή την κρίση την αρχή του τέλους της Ε.Ε και τη επιστροφή στα έθνη κράτη. Αποχώρηση της Αγγλίας από Ε.Ε με τον Μπόριν Τσόνσον στο τιμόνι είχε ενισχύσει τη ν ιδέα της επιστροφής στο έθνος κράτος. Πολύ γρήγορα όμως αυτή η τάση ξεφούσκωσε όταν η πραγματικότητα έδειξε πως ενωμένοι στην Ευρώπη μπορούμε καλύτερα να αντιμετωπίσουμε τις επιπτώσεις της κρίσης. Όταν αποδείχθηκε εκ των πραγμάτων ότι Ε.Ε μπορεί να εξασφαλίσει πόρους που δεν μπορούν τα κράτη από μόνα τους με αδύναμες οικονομίες όπως η Ιταλία, η Ελλάδα η Ισπανία. Έτσι η εθνικιστική προπαγάνδα και η τάση για επιστροφή στο έθνος κράτος υποχώρησε. Η Ευρώπη ουσιαστικά ενισχύεται και από το γεγονός ότι έχει πολύ μεγαλύτερη πιστοληπτική ικανότητα από τα περισσότερα εθνικά Κράτη. Το γεγονός αυτό μαζί με τον δανεισμό υποχρεώνει τους ισχυρούς οικονομικούς θεσμούς να φροντίζουν για την μακροημέρευση της Ε.Ε. Από την στιγμή που η Ε.Ε είναι μια δανειζόμενη ισχυρή οντότητα δεν συμφέρει τις αγορές να διαλυθεί.

Έπειτα η Ε.Ε αντικειμενικά έχει πολύ μικρότερη σε μέγεθος κρατική γραφειοκρατία μικρότερο συγκριτικά λειτουργικό κόστος από τα μέλη κράτη μολονότι οι μισθοί των τεχνοκρατών της είναι πολύ υψηλότεροι. Κι αυτό οφείλεται σε μια σειρά από αντικειμενικούς λόγους. Στην τελωνιακή και νομισματική ένωση. Η τελωνιακή ένωση επιβαρύνει πολύ λιγότερο την κυκλοφορία των προϊόντων και απαλλάσσει από τους τελωνιακούς δασμούς που συντηρούν μια περιττή γραφειοκρατία. Η νομισματική Ένωση προφυλάγει τα κράτη από τον πειρασμό του ανεξέλεγκτου πληθωρισμού και από τις κερδοσκοπικές επιθέσεις των χρηματαγορών. Καθώς η διεθνής τάση πλέον είναι η ενίσχυση του κοινωνικού κράτους για την αντιμετώπιση της επιδημίας και της οικονομικής κρίσης, η εξεύρεση πρόσθετων πόρων μόνο από ισχυρές ενώσεις κρατών μπορεί να εξασφαλιστεί.
Με άλλα λόγια η κρίση ευνοεί τις ενώσεις κρατών και όχι την επιστροφή στα έθνη κράτη. Οι ενώσεις Κρατών μπορούν ν΄ασκήσουν ισχυρή νομισματική πολιτική και να πιέσουν τις αγορές να προσαρμοστούν. Αντίθετα τα μεμονομένα κράτη αδυνατούν να ανταπεξέλθουν και υποκύπτουν στις χρηματαγορές. Η επιστροφή στο παρελθόν είναι μια ανεδαφική νοσταλγία που μας γυρίζει ένα αιώνα πίσω. Και ο δρόμος για το μέλλον είναι υπόθεση ευρύτερων συνεργασιών και όχι πολεμικών συγκρούσεων.
Η αλήθεια είναι ότι με την κρίση της πανδημίας πολλοί έσπευσαν να προδικάσουν το τέλος της Ενωμένης Ευρώπης, το τέλος της διεθνοποίησης της οικονομίας και πολιτικής και την επιστροφή στο έθνος κράτος. Πολύ γρήγορα όμως διαπιστώθηκε από τα γεγονότα και τις εξελίξεις ότι, τα εθνικά κράτη ακόμη και εκείνα που εμφανίζονται ως περιφερειακά ισχυρά κράτη π.χ όπως η Τουρκία μολονότι έχουν δική τους νομισματική πολιτική έμεινα από συνάλλαγμα και ρευστό και δεν μπορούν ν΄άνταποκριθούν στις ανάγκες τους. Και είμαστε ακόμη στην αρχή της κρίσης. Είναι σαφές σήμερα ότι η περιφερειακή στρατιωτική ισχύς δεν είναι μετατρέψιμη σε νομισματική ισχύ.
Αντίθετα μικρά Ευρωπαϊκά κράτη όπως η Ελλάδα, κάτω από την ομπρέλα της Ε.Ε μπορούν να αισθάνονται μεγαλύτερη ασφάλεια και προστασία στην αντιμετώπιση της κρίσης και να αντλήσουν πόρους για την ανάκαμψη που διαφορετικά θα ήταν αδύνατο να εξασφαλήσουν.

Πηγή: kritipress.gr